In mei van dit jaar deed Saskia Barten vanuit de Hanzehogeschool Groningen onderzoek naar de inzet inzet van lippenpleisters tijdens oro- myofunctionele therapie door logopedisten. De online vragenlijst werd uitgezet via de nieuwsbrief van OMFT.info en werd 112 keer ingevuld. De resultaten zijn inmiddels verwerkt in haar scriptie. Hieronder enkele conclusies.
Uit het onderzoek komt naar voren dat 85% van de respondenten lippenpleisters als (hulp)middel inzet tijdens oro-myofunctionele therapie (OMFT). Ruim de helft daarvan geeft aan dat hun cliënten vinden dat de lippenpleisters voldoende resultaat opleveren. Bij meer dan de helft van de cliënten is binnen een halfjaar het gewenste resultaat bereikt (slapen met de mond dicht, zonder lippenpleister). Slechts 5% van de respondenten geeft aan juist helemaal geen resultaat van het gebruik van de lippenpleisters te ervaren.
De helft heeft het zelf nooit zelf geprobeerd
Uit het onderzoek kwam een opvallend feit naar voren: iets meer dan de helft van de logopedisten die lippenpleisters inzet, heeft die nog nooit bij zichzelf geplakt om er ervaring mee op te doen. Bij de logopedisten die wel eens zelf pleisters hebben geprobeerd, was de overgrote meerderheid positief over het gebruik ervan (maar liefst 90%). De meesten gaven wel aan dat het wel even wennen was. “Prima te doen, effectief en niet storend. Gemakkelijk te verwijderen”, was één van de reacties. En een andere: “Prettig. Lippen blijven goed gesloten, pleister blijft ook goed zitten. Door de neus ademen blijf goed mogelijk”.
Toch worden lippenpleisters niet altijd gebruikt. Meestal omdat de ouders of de cliënt zelf het niet willen. Daarnaast staat niet elke logopedist zelf achter het gebruik van lippenpleisters, met als redenen dat er overgevoeligheid of irritatie bij cliënten kan voorkomen, of dat zij zelf twijfelen aan de werkzaamheid. Ook zeggen sommige logopedisten onvoldoende kennis of ervaring te hebben om lippenpleisters in te zetten bij hun cliënten. De helft van de logopedisten die geen lippenpleisters gebruikt, zet alternatieven in. Zoals OMFT-oefeningen in combinatie met een trainer, lippo’s of myospots. Maar zoals gezegd: 85% van de bevraagde logopedisten geeft aan wél lippenpleisters in te zetten. En driekwart daarvan geeft aan over voldoende kennis en informatie te beschikken om dat op een goede manier te kunnen doen.
Leren plakken: verschillende methodes
Op de vraag vanaf welke leeftijd lippenpleisters worden ingezet, geeft ongeveer een derde aan dat zij dat vanaf 4 jaar doen en bijna de helft geeft aan dat ze dat vanaf 5 jaar doen. Bij de methodes die logopedisten gebruiken om lippenpleisters te leren plakken, geeft ongeveer de helft aan zichzelf of de cliënt meestal als voorbeeld te gebruiken. Ouders tijdens de behandeling laten oefenen met het plakken van de pleisters bij hun kind, wordt door bijna de helft gedaan. Ongeveer een derde laat de cliënt zelf de pleister plakken en iets meer dan een kwart plakt de pleisters eerst als voorbeeld bij een ouder. Daarnaast zegt bijna een derde dat ze de cliënt niet tijdens de behandeling, maar thuis laten oefenen met plakken. Andere methodes die naar voren kwamen zijn: de ouders eerst bij zichzelf laten oefenen met plakken, een A4-tje met alle informatie en een voorbeeldfoto meegeven aan de ouders en een zelfgemaakt filmpje toesturen over het aanbrengen van de pleisters.
Welke lippenpleisters worden gebruikt?
De meestgebruikte lippenpleisters zijn (op volgorde): Fixomull, Omnifix, Myotape, Leukopor, Curetape en Micropor. Als grote voordeel van Myotape wordt genoemd dat het prettig is dat de pleisters kant-en-klaar zijn, verschillende maten hebben en goed blijven zitten. Als nadeel geven de respondenten aan dat dat deze pleisters duur in aanschaf zijn ten opzichte van zelf op maat te knippen pleisters als Fixomull en Omnifix. De prijs van Omnifix wordt als grote voordeel van die pleister genoemd. In vergelijking met Fixomull heeft Omnifix echter minder elasticiteit. Fixomull is volgens de respondenten door de elasticiteit van de pleister prettig en makkelijk in gebruik. Wel kan de pleister soms loslaten.
Elke nacht slapen met een pleister
Bijna de helft van de logopedisten die lippenpleisters inzet voor gebruik overdag, geeft aan dat zij hun cliënten die elke dag tussen de 15 en 60 minuten laten dragen. Worden lippenpleisters aanbevolen voor ’s-nachts, dan laat de helft van de logopedisten hun cliënt die elke nacht gebruiken. Twintig procent laat cliënten hun cliënten een aantal keren per week met een pleister op de mond slapen. De rest geeft aan dat dit verschilt per cliënt. Soms wordt er gekozen voor een schema waarin het gebruik wordt opgebouwd en soms wordt er na het consequent plakken ook wel eens een ‘rustdag’ of ‘pauzedag’ ingelast bij de cliënt. Meer dan de helft van logopedisten zegt dat hun cliënten binnen een half jaar het gewenste resultaat behalen, namelijk: slapen met de mond dicht zonder lippenpleister. Een klein deel geeft aan dat daar tussen de 6 en 12 maanden voor nodig is. Niemand zet langer dan een jaar lippenpleisters in. Om voldoende resultaat te behalen, is ‘voldoende motivatie van de cliënt en eerlijkheid over de uitvoering door de cliënt van belang’, zoals één van de respondenten stelt. Cliënten moeten dus echt gestimuleerd en gemotiveerd blijven worden. Want zoals een andere respondent zegt: “Mensen houden het soms maar kort vol. Vaak komt er na een verkoudheid de klad in”.
Het belang van neusademen
Saskia Barten haalt in haar scriptie diverse onderzoeken aan die aangeven dat (habitueel) mondademen en open mondgedrag negatieve gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid en de onjuiste uitgroei van de kaak en gebitselementen. Eén van de methoden die logopedisten hebben om dergelijk afwijkend mondgedrag te behandelen, is de inzet van lippenpleisters. In een voorlichtende video heeft OMFT-expert dr. German Ramirez destijds duidelijk gemaakt welke positieve effecten neusademen heeft ten opzichte van mondademen. In samenwerking met dr. Ramirez heeft OMFT.info hier een Nederlandstalige versie van gemaakt: De mond is om te eten; niet om te ademen.
Alle deelnemers: bedankt!
Het onderzoek ‘De ervaring van logopedisten met de inzet en het gebruik van lippenpleisters tijdens oro-myofunctionele therapie bij cliënten met afwijkende mondgewoonten’ is de bachelorthesis van Saskia Barten voor haar deeltijdopleiding Logopedie aan de Hanzehogeschool in Groningen. Vorig jaar heeft zij de OMFT-1 Basiscursus gevolgd bij OMFT.info. Vanuit Liset Maas-Houtekamer van OMFT.info kwam de vraag onderzoek te doen naar de inzet van lippenpleisters tijdens oro-myofunctionele therapie door logopedisten. Hiernaar, en naar de redenen waarom logopedisten al dan niet gebruik maken van lippenpleisters, was in Nederland niet eerder onderzoek verricht. Saskia wil iedereen die de tijd heeft genomen mee te werken aan haar onderzoek hartelijk danken. Wie verdere vragen heeft, kan contact opnemen met Saskia Barten: 06 1256 3049 of s.barten@st.hanze.nl.
